Dat eeuwige schuldgevoel

Schuldgevoelens. Je hebt ze in alle soorten en maten. Klein en groot. Sommige lijken je te verteren tot in je diepste kern, andere etteren úren door aan de oppervlakte. Maar waarom bestaan ze en hoe komen we van ze af? Ik (Anders Kan hoofdcoach Krista) neem je in deze blog mee in mijn verhaal en ervaring.

Mijn grootste bron van schuldgevoelens

Toen ik, 12 jaar geleden, mijn dochter Sam op deze wereld zette, was ik op slag verliefd. De hormonen gierden door mijn lijf en Sam werd mijn állergrootste prioriteit. Ging het goed met haar, dan ging het goed met mij. Dat principe. Het idee dat ik na 12 weken weer aan het werk moest, bezorgde mij slapeloze nachten. Ik was er heilig van overtuigd dat ik de enige was die goed voor haar kon zorgen. Deze gedachte was redelijk ambitieus, maar niet realistisch. Twee jaar na de geboorte van dochter Sam, volgde zoon Jop. Ik kon de conclusie trekken dat moeder worden next level schuldgevoelens opleverde. Natuurlijk had ik ze daarvoor ook al wel eens, maar in lichtere mate. Ik drukte mijn leven op een tijdelijke pauzeknop en ik wilde ten alle tijden voor ze klaar staan.

De lat lekker hoog leggen

Ik werkte ‘maar’ parttime, dus dat huishouden kon ik er ook wel bij doen. Voorleesmoeder? Count me in. Wat extra uurtjes werken voor die zieke collega? Maar natuurlijk. Oppassen op de kinderen van een vriendin? Doe ik, geen probleem, ff een tandje bijzetten. Ik had chronisch last van schuldgevoelens. Inmiddels niet alleen meer over (of naar) mijn kinderen, want als een olievlek spreidde het zich uit. Ik faalde voor mijn gevoel regelmatig als vrouw, vriendin en dochter. Ik liep achter de feiten aan als collega en voorleesmoeder. Ik had het gevoel dat ik steeds tekortschoot.

Waarom héb je schuldgevoel?

Terug naar de aard van het beestje. Want weten waar schuldgevoelens vandaan komen, zorgt bij mij voor meer begrip. En begrip maakt milder. Je kunt tegen ze vechten, je kunt ze vermijden, maar beter kijk je ze recht in de ogen en leer je ze kennen. Vaak willen ze, je (schuld)gevoelens, je wat vertellen. Even naar de kern van dit euvel, je raadt het vast al: jouw oerbrein. Schuldgevoel is er namelijk niet voor niks, het heeft een functie. Het is er om je sociale gedrag in toom te houden. Schuldgevoel remt egoïsme, kort gezegd. De allerbelangrijkste taak voor onze overleving was dat je geaccepteerd werd door je omgeving. Samen red je het namelijk, als soort. Doe je iets wat niet acceptabel is, dan word je uit de groep gekickt. En alleen was je overlevingskans nihil. Schuldgevoel is dus een van de vele overlevingsstrategieën van ons oerbrein.

Schuldgevoelens geven een grensoverschrijding aan. En je weet onderhand dat jouw oerbrein wat kan doorslaan. We hebben immers niet zoveel levensbedreigende situaties meer. Maar zo voelt het voor het oudste gedeelte van ons brein nog wel. Één van de redenen dat je om de onbenulligste dingen schuldgevoel kunt voelen.

We hebben het allemaal

En misschien stelt het je gerust: de één meer dan de ander, maar ieder mens heeft er last van. Volgens onderzoekers komt dit voor in een milde vorm van ongeveer 2 uur per dag. Je leest het goed, een milde vorm van ongeveer 2 uur per dag!

Je stuurt je kind naar school, terwijl er een studiedag is.
Je stelt een bezoek naar oma weer uit.
Je maakt een onaardige opmerking.
Je vergeet de hond uit te laten.
Je hebt een enorme ruzie met je partner.
Je maakt een fout op je werk.

Ik kan een scala aan voorbeelden opnoemen waar ons brein graag nog even mee worstelt. Het is die innerlijke, zeer kritische stem die je hoort. Je kent ‘m vast, dat stemmetje dat voortdurend evalueert of je het wel goed genoeg doet. Of je niet iets verkeerds hebt gezegd, je niet raar hebt gedragen, of je wel de juiste keuze hebt gemaakt, of je iedereen wel evenveel aandacht geeft.

Schuldgevoelens horen bij het leven, maar..

..dat is geen vrijbrief om je schouders op te halen en achterover te gaan zitten. Jouw schuldgevoel komt ergens vandaan. Misschien leg jij de lat ontzettend hoog voor jezelf, of wil je juist dat iedereen je aardig vindt. Het resultaat is schuldgevoel, maar het is niet de bron van de ellende. Kijk eens naar jouw eigen patroon hierin. Wees liefdevol naar jezelf, in plaats van jezelf op de pijnbank van zelfkritiek te leggen. Je bent mens en je hoeft niet perfect te zijn. Juist zelfcompassie zorgt voor meer zelfbeheersing en uiteindelijk het in toom houden van deze (negatieve) gevoelens. Er is geen golden ticket met daarop de oplossing om van schuldgevoelens af te komen. Nog steeds kan het gevoel mij aanvliegen. Maar waar mijn schuldgevoel mij eerder uren kon bezighouden krijgt het tegenwoordig een strikt tijdslimiet en laat ik het me niet meer in de weg zitten. En weet: oefening baart kunst. Zo ook voor mij. Mijn kinderen zijn inmiddels pre-pubers. Ze worden met de dag zelfstandiger. Mijn rol is in de loop der jaren veranderd. Langzaamaan werd ik weer gewoon Krista.

Ik gooide de luizenkam in de wilgen, en koos steeds vaker voor mijzelf. In het begin met een oncomfortabel gevoel, absoluut. Maar het heeft mij gebracht waar ik nu sta.

Coach bij Anders Kan.

Liefs,

Krista

PS. Laat ons eens weten: waarover voel jij je ’t vaakst of meest schuldig?