Vind jij jezelf betrouwbaar? (hoe je gewoontes kunt veranderen)

27 mei 2020

Die vraag werd ooit, jaren geleden, ergens gesteld. Niet eens aan mij, maar ik voelde me enorm getriggerd. Ben ik betrouwbaar? Mijn eerste instinct wilde ‘ja’ zeggen. Ik kan toch immers een geheim van een vriendin bewaren? Maar direct voelde ik me ook bizar aangesproken en voelde ik de vraag rijzen.. Ben ik wel écht betrouwbaar? Like: werkelijk en altijd? Naar anderen? En misschien wel vooral.. naar mezelf? Kan ik mezelf integer noemen en ben ik die persoon die, wát ze ook zegt, het altijd nakomt?

Nope. Not at all.

En dat deed pijn om te beseffen.

‘Ik ga morgen écht…’

Hoe vaak ik wel niet had gezegd dat ik ging sporten… maar niet daadwerkelijk ging. (‘kan ook morgen wel’, ‘het regent’, ‘te weinig geslapen’). Hoe vaak ik wel niet riep dat ik écht dingen zou gaan uitbesteden (want ‘oooh ik ben zo druk en heb te weinig tijd en overzie het allemaal niet meer’)… maar ze gewoon zelf bleef doen. (‘kan het net zo goed ff snel zelf doen’, ‘ik weet zelf toch het beste hoe het moet’). Hoe vaak ik wel niet riep dat ik mijn vriendinnen echt vaker wilde zien… maar er niet daadwerkelijk naartoe ging. (‘ja nee écht weer even snel afspreken hoor!’)

Kom jij altijd je afspraken (of zal ik ze ‘uitspraken’ noemen) na? Die aan anderen? EN ook die, vooral die, aan jezélf? Of zeg, roep en wil/wens/’eigenlijk’ je er op los… zonder actie te ondernemen en werkelijk na te komen wat je zegt. Of wat je zegt te willen.

Zeg jij al maanden of jaren:

Dat je eigenlijk voor jezelf wilt beginnen?
Dat je eigenlijk meer tijd met je kinderen wil doorbrengen?
Dat je eigenlijk echt meer voor jezelf zou moeten kiezen?
Dat je eeeeigenlijk meer zelfvertrouwen zou willen, positiever zou willen zijn, krachtiger in het leven zou willen staan?

Door altijd te blijven zeggen dat je ‘eigenlijk’ iets wil, houd je jezelf in een soort Niemandsland. Het Niemandsland waarin ‘eigenlijk’ de koning is, en jij zijn slaaf. Een cirkelwereld die steeds tot dezelfde uitkomst leidt. Een wereld van jezelf voor de gek houden met loze woorden.

So what can we do? Hoe kom je hier dan uit?

Hoe moet het dan wél? hoor ik je denken. Hoe kom ik tot actie? Hoe kan ik wél trouw aan mezelf leven?

Het slechte nieuws is: er is geen kant-en-klare oplossing. Je kunt namelijk niet verwachten dat je dit 10, 20, misschien al wel 30+ jaar doet… en het nu ineens kan veranderen in een dag. Of week. Of maand. Het is een proces. Een proces waar je consistent aan moet werken en de tijd voor moet nemen. Het goede nieuws is: oefening baart kunst.

Ik zal uit mijn boek ‘Wat nou als het ook anders kan?’ een stukje met je delen over de neuroplasticiteit van de hersenen:

Je hersenen zijn in staat om zich aan te passen en te veranderen. Je bent dus niet gedoemd om voor eeuwig te blijven denken of doen wat je nu denkt of doet. Maar, je hebt je wel bepaalde gewoonten eigen gemaakt: klagen kan er daar één van zijn. Of jezelf naar beneden praten. Roddelen over anderen. Twijfelen aan jezelf, piekeren, maar ook bijvoorbeeld op de bank liggen en televisiekijken, te veel drinken en overeten, vloeken of tegen je partner mopperen.

Het zit er ingesleten, zeggen we dan.

Dat inslijten is ook vrij letterlijk het geval: in je hersenen worden bepaalde paden gemaakt. Neurale paden, welteverstaan. Je brein is gewend om dingen volgens een vaste route te doen wanneer het in bepaalde situaties komt, waardoor we elke keer ongeveer hetzelfde handelen. Een nieuwe route aanleggen kan, maar gebeurt niet zomaar: daar is herhaling voor nodig. Veel herhaling. Misschien is het je in dit boek al wel opgevallen dat ik sommige dingen meermaals vertel maar elke keer net op een andere manier. En sowieso heb je al deze dingen misschien al vaker gehoord. Maar waarom hebben we die herhaling nodig? Waarom is één keer niet voldoende?

Probeer een bos voor je te zien met bepaalde wandelroutes erin. Deze paden zijn mooi aangelegd, duidelijk voorzien van bordjes en vrij van obstakels. Deze paden worden veel gebruikt omdat we ze kennen en ook hérkennen. Maar besluit jij nu eens een nieuw pad te creëren omdat je om welke reden dan ook de andere paden niet meer wilt bewandelen, dan kun je niet zomaar besluiten dwars door de bosjes en bomen heen te gaan lopen. Toch? Je zult aan de slag moeten gaan met een hakbijl en zeis (of eh, gewoon een snoeimachine, om in deze tijd te blijven) om een pad te creëren. En dan nog: er ligt gras of er liggen takjes of andere dingen die het een minder soepel pad maken. Maar hoe vaker je dit pad zult bewandelen, hoe platter het gras zal worden (misschien slijt het zelfs weg). Hoe vaker je hier zult lopen, hoe begaanbaarder het pad zal worden. Niet door dit eenmalig te doen, maar herhaaldelijk. En nog een keer. En nog een keer.

Maar ja, dat andere pad nemen dat al bestaat, is een stuk makkelijker. En dat wordt steeds weer verleidelijker, zeker als je eens een dag moe bent of even geen zin hebt in moeilijk doen. Dat is een van de redenen dat we het zo moeilijk vinden een nieuwe gewoonte aan te leren en een oude gewoonte áf te leren.

Terug naar je hersenen: de neurale paden werken precies hetzelfde. Er kúnnen op elk moment nieuwe paden en verbindingen worden gelegd (en oude worden verbroken). Maar als het gaat om nieuwe gedachten integreren en positiever en liever tegen onszelf zijn, dan ontbreekt het vaak aan consistentie. Want meestal vinden we het best leuk om een paar keer tegen onszelf te zeggen ‘kom op je kunt het’ en onszelf positief te bekrachtigen. Maar dit dagen-, weken-, of maandenlang volhouden, elke dag opnieuw? Tegen die tijd zijn we alweer afgehaakt.

Andersom werkt het trouwens hetzelfde: wanneer een bospad jarenlang niet meer wordt gebruikt zal de natuur al snel bezit nemen van het pad en zal het verdwijnen, jaren later is niet eens meer zichtbaar dat er überhaupt een pad was. Dat kun je dan weer in je voordeel laten werken wanneer je een negatieve gewoonte links laat liggen en net zolang níét toepast totdat ze vanzelf vervaagt. Het neurale pad verdwijnt langzamerhand. Overigens werkt dit hetzelfde met spiermassa en -kracht, hoe sterk en gespierd je ook bent (zoals ik in mijn bikinifitnessjaren); als je jaren niks met die spierkracht doet, verdwijnt hij snel en zou niemand zeggen dat je ooit iets met fitness deed. Alles heeft onderhoud nodig. Zowel nieuwe gewoontes en gedachten die we proberen te creëren als oude gewoontes en gedachten die we proberen te laten uitsterven.

Voor jezelf kiezen

Dus durf te kiezen. Durf te kiezen voor jezelf. Je bent geboren met oneindige keus. Je hebt récht op het hebben van een keus. Maar hoe vaak gebruik je het echt?

👉🏼Kies jij ’s morgens hoe je je wilt voelen? Of laat je het maar over aan het toeval. Aan externe factoren. Aan het feit of de zon schijnt (of regent – wat voor een instant kuthumeur en -dag zorgt) en of de bussen op tijd rijden.

👉🏼Kies jij ’s middags hoe je je wilt voelen? Of laat je het over aan het feit of je collega’s vandaag leuk tegen je doen, of je een good hairday hebt en of je lunchkantine die lekkere broodjes kip nog heeft.

👉🏼Kies jij ’s avonds hoe je je wilt voelen? Of hangt dat af van of je wel of niet in de file hebt gestaan onderweg naar huis en of je partner een goed of slecht humeur heeft als je thuiskomt…

👉🏼Kies jij hoe je om wilt gaan met een bepaalde situatie, of dit nu positief is of een tegenslag? Of reageer je vanuit dat wat je kent, wat comfortabel voelt en uit automatisme omdat je denkt dat dat nu eenmaal is wie/zoals je bent?

We denken dat we kiezen, maar we kiezen heel weinig. We denken onze eigen keuzes te maken, maar we zijn een slaaf van de vastgeroeste patronen in brein en vooral van onze overtuigingen. We hebben een tunnelvisie van hier tot Tokio en het ellendige aan een tunnelvisie is dat je het zelf niet eens door hebt.

Maar nu je dit alles (weer) gelezen hebt kún je niet anders dan je er bewust van zijn. Leer je keuzes herkennen. Wat wil je (of wat wil je juist echt niet?) Wat heb je nodig? Hoe wil je zijn, WIE wil je zijn en wat wil je doen?

Ik kies ervoor betrouwbaar te zijn. Integer te zijn. Naar anderen, maar boven alles; naar mijzelf en MIJN leven. I owe it to my future self. Ik kies er voor om niet langer te zeggen dat ik EIGENLIJK iets wil.. Ik wil het en ik DOE het, of ik kies er niet voor. It’s as simple as that. (en natuurlijk helemaal niet makkelijk… 😉 maar het zó waard)

En jij? Vind jij jezelf betrouwbaar?

Janne

PS. Guide your Mind, ons laagdrempelige online membership, heeft deze week een buitengewone actiekorting. Bekijk hier alle informatie of meld je direct aan. Iedere week ontvang je korte, praktische trainingen waar je direct mee aan de slag kan om je patronen te doorbreken en meer inzicht in jezelf te krijgen. Deze maand is het hoofdonderwerp ‘trouw aan jezelf leven’. Ook hebben we tweewekelijkse coachingcalls en een hele fijne community. Doe je mee?