Waarom spiritualiteit niet altijd helend is
19 oktober 2021 

Waarom spiritualiteit niet altijd helend is

Psychedelische middelen, kristallen met magische werkingen, tarotkaarten, de stand van de maan, engelen tekens en natuurlijk: de wet van de aantrekkingskracht. Zomaar wat termen die je tegen kunt komen wanneer je je begint te begeven in de wereld van persoonlijke groei, mentaal welzijn/mindset en spiritualiteit. Maar zelfs al wanneer je gewoon iets meer voor jezelf wilt kiezen in plaats van alleen maar ‘ja’ tegen anderen zeggen, of jezelf iets beter zou willen leren kennen, of wanneer je iets minder op de automatische piloot zou willen staan op zoek bent naar je passie. “Ga op een innerlijke reis in jezelf”, “Stijg boven het aardse uit”, “Ontwaak jouw spiritualiteit!”.

Tja, denk ik vaak. Wie ben ik om er wat van te vinden? Ieder z’n eigen manier, en voor veel mensen zijn die dingen op een bepaalde manier een toegevoegde waarde. Ik kan daar best respect voor hebben, ondanks dat ik er soms wat cynisch over doe. Ik doe dat vooral omdat er zo’n enorme schaduwkant is.
Maar voor veel mensen is dat de manier, zoals mijn manier de mijne is, en omdat die manier voor hun op dat moment zo goed werkt, hoor je er ook veel over (of je dat nou wilt of niet 🙃).

(Pseudo)wetenschappelijke onderbouwing

En je voelt ‘m stiekem al een beetje aankomen: ik vind er soms toch ook wél wat van. Niet per se van de individuele keuzes die mensen maken, want nogmaals, ik kan me goed voorstellen dat mensen er voor kiezen – of het meekrijgen uit hun cultuur of opvoeding – en er ook wat uithalen. Ik heb vriendinnen die bij delen er van zweren, en dat is hun goed recht. You do you.
Waar ik moeite mee heb is de manier waarop het wordt geprofileerd. Ten eerste is het meeste ervan nooit bewezen (daadwerkelijk hoogstwaarschijnlijk geacht dan he, door overtuigend onderzoek dat hoog in de piramide van bewijslast staat en dus niet d.m.v. cherrypicking één slecht uitgevoerd onderzoekje), en wanneer iets niet bewezen is krijg je juist vaak dat aanhangers (want dat is het, je moet het simpelweg ‘geloven’) nog harder gaan roepen dat het wél wérkt, want die en die (…). En omdat het wérkt bij iemand (wat om hele andere redenen kan ‘werken’ maar dat terzijde), of bij iemands zus, of ’t baasje van de hond van de buren van d’r zus (onder ’t mom van anekdotisch bewijs is ook bewijs #neh) moeten we er met z’n allen in geloven. Want schijnbaar is er meer dan wat de wetenschap kan ‘zien’ en ‘begrijpen’.
Hier wordt het een probleem.

Kwetsbare doelgroep

Kijk, ik vind het, nogmaals, allemaal prima wat je zelf wilt doen en waar je voor kiest. Want als jij je eigen risico’s kan incalculeren en verder mentaal en fysiek vrij stabiel bent, dan is de kans dat het jou schaadt in ieder geval kleiner. Maar de reden dat ik voor wetenschappelijke onderbouwing ben, is omdat je wilt kunnen zeggen en relatief zeker weten dat iets ook op langere termijn nog positief of op z’n minst neutraal tot uiting kan komen, en niet schadelijk blijkt te zijn.
Want hoe weet je of iets niet enkel in het moment heel goed voelt, maar op langere termijn voor een mega terugval gaat zorgen? Het meest fragiele aan deze aanpak van pseudowetenschappelijke spiritualiteit in de mindsetwereld is dat het vaak kwetsbare mensen target en aanspreekt: denk aan mensen in een burn-out, mensen die behoorlijk slecht in hun vel zitten of zelfs op of over het randje van depressie, extreem onzekere mensen of mensen met traumatische ervaringen in het verleden. Mensen die rouwen, of hun ellende niet onder ogen willen komen, of een uitweg zoeken. Mensen die bang zijn. Zoals ik, toen mijn moeder ziek werd en in plaats van beter, alleen maar zieker werd. Ik zocht hoop, buiten de gebaande paden om. Want de gebaande paden zeiden “Helaas, we kunnen niets meer doen.” En dat was ik niet bereid te accepteren. Geloven in “Het Universum” en “Orthemoleculaire therapie” gaf me hoop. Valse hoop. Daar kwam ik vrij snel op de harde manier achter toen mijn moeder hartstikke overleed, ondanks ons rotsvaste geloof in dat alles goed kwam. #positivethinking.
En voordat je gaat roepen dat het jou in je burn-out juist enorm heeft geholpen: dat geloof ik hoor. Bij sommige mensen zal het best goed doen (de vraag blijft: hoe lang? En waardoor kwam dat nou echt?), maar dat betekent nog steeds niet dat het veilig genoeg is voor iedereen. En als dat niet te onderbouwen valt met cijfers en data, is dat te riskant. Er zijn ook mensen die door het gedachtegoed van de wet van de aantrekkingskracht extreem angstig zijn geworden, of zichzelf de schuld geven voor de nare dingen die hen zijn overkomen en daardoor dieper de put inzakken. Maar daar hoor je niemand op Instagram over, wel?

Privileges alom

Los daarvan zijn het zeer regelmatig witte of whitepassing, cisgender, heteroseksuele, slanke, en quite frankly ook vaak blonde en – volgens de westerse schoonheidsidealen- ‘bloedmooie’ vrouwen, die ook financieel zeer geprivilegieerd zijn en met hun billen op Ibiza of Bali zitten te schrijven, story’en en posten over ‘gewoon positief zijn’ en ✨je kunt alles manifesteren wat je wilt✨.
…Ik weet – of ik hoop – dat je het dan niet hebt tegen de vluchteling die al vier jaar met PTSS klachten probeert ‘in te burgeren’ en aan de lopende band wordt gediscrimineerd.
…Ik weet dat je het niet hebt tegen de moeder met twee ernstig meervoudig beperkte kinderen die nooit meer naar het buitenland zal gaan.
…Ik weet dat je het niet hebt tegen de transgender persoon die al jaren in een slopend mentaal en fysiek proces zit en al diens geld, tijd en energie heeft zitten in de buitenwereld moeten overtuigen wie hij/zij/hen is.

Je hebt het tegen de andere over het algemeen vrij bevoorrechte mensen die meelezen en kansen kunnen grijpen waar ze die willen grijpen. Die ook heus dingen meemaken in hun leven en natuurlijk ook angsten hebben, maar op een bepaald level nooit de beperkingen zullen meemaken die vele gemarginaliseerde groepen van onze samenleving wel dagelijks ervaren.
Het is daarom voor mijn gevoel niet inclusief genoeg, en eerlijk gezegd validistisch zelfs, om maar te blijven roepen dat the law of attraction echt werkt en dat iedereen alles kan manifesteren wat ‘ie wil, als ‘ie ’t maar graag genoeg wil. It’s just. Not. True.

Erkenning en grenzen

Dat geldt alleen voor sommige mensen, en dan nog steeds niet op de manier waarop wordt gezegd dat het werkt, maar dat wederom terzijde. Niet voor iedereen. Nu hoeft natuurlijk ook niet iedere boodschap en iedere methode altijd voor iedereen te zijn, dat begrijp en onderstreep ik. Maar erken dan op z’n minst dit stukje, zodat iedereen begrijpt voor wie dit een tool kan zijn en voor wie niet, én dat je je ogen niet sluit voor een heel groot deel van de wereldbevolking.
EN, wat ook zou sieren (of eh, van levensbelang is), is als er disclaimers en waarschuwingen bij komen, zeker voor mensen met mentale en psychische klachten. Sterker nog, dat zou in de gehele coachingswereld zo moeten zijn. Je kunt en mag niet pretenderen dat je iedereen kan helpen. WEET wanneer je moet DOORVERWIJZEN. Wees bewust van de grenzen, ook in de spirituele wereld.

Om in de befaamde woorden van Roxane van Iperen te mogen spreken:

Wellness-rechts

De derde stoorzender voor mij is dat de spirituele instagramwereld mij tegenwoordig een beetje teveel hand in hand gaat met wellness-radicaalrechts. De FvD stemmers die ‘vrijheid’ willen – ook als dat ernstig ten koste gaat van anderen die minder bevoorrecht zijn. Daar ga ik verder nu even niet te diep op in, maar het onderstreept het klassistische, validistische en op dit vlak ook racistische en antisemitische issue. Natuurlijk geldt dat niet voor iedereen, dat begrijp ik. Dat is bij alles zo. Voel je dan ook niet aangesproken als het niet over jou gaat 😉

(Soort van maar niet helemaal, een) conclusie

Een mooier leven willen creëren voor jezelf, daar is niet per se iets mis mee. Maar onder het mom van ‘de wereld helen’ complete bevolkingsgroepen vergeten in die boodschap, is plain wrong. Jouw spirituele ontwaking of persoonlijke ontwikkeling mag nooit ten koste van andere, minder bevoorrechte mensen gaan, en sterker nog, ik geloof juist enorm in zelf lekker in je vel komen te zitten zodát je ook kunt staan voor anderen.

Dat was het even voor vandaag, ondanks dat er nog zoveel woorden borrelen. Ik zou een miljard disclaimers kunnen plaatsen en bij iedere zin meer nuance en uitleg kunnen geven, want dit is een extreem gelaagd onderwerp. Om het nog enigszins leesbaar te houden heb ik dat niet gedaan, maar houd dat dus bij voorkeur in je achterhoofd wanneer je dit leest 🙂

Over de schrijver
Oprichter van Anders Kan, auteur van het boek 'Wat nou als het ook anders kan?' (Bestseller 60 lijst + bestseller op Bol) en bekend van haar nuchtere visie op mindset en persoonlijke groei, haar blogs, podcasts & Instagram account. Naast schrijver, ondernemer en coach is Janne gewoon mama en mens.
Marina
Door

Marina

op 19 Oct 2021

Heeeeerlijk stuk. En terecht. Ik hou van je rauwe tegengeluid

Mariska pinxt
Door

Mariska pinxt

op 20 Oct 2021

Dag Janne! Ik snap jouw geluid, ik ben een redelijk bevoorrechte blanke vrouw, blond haar zonder huis in Ibiza of balie, maar gewoon huur in Eindhoven :-) Ik geloof in de kracht van positiviteit, maar ik geloof ook in het feit dat er stappen gezet moeten worden wanneer er donkere kanten zijn. Soms overkomt het leven je én dat is geen keuze. Hoe je ermee om wil gaan is wel een keuze, daar geloof ik heel sterk in. Ik verdiep me sindskort in deze materie en pak vast wat bij mij past. Ik wil er dan ook vanuit gaan dat de ‘coaches’ die hier vanuit hun hart mee bezig zijn, ook doorverwijzen wanneer nodig en afstappen van het gegeven dat hun coaching alles kan oplossen. Jouw geluid is een heldere en belangrijk voor iedereen om te beseffen. Dank

Amy
Door

Amy

op 12 Nov 2021

Wat een oordelen en veroordelen in jouw stuk. Laten we het er maar op houden dat iedereen vanuit zijn eigen perceptie naar de wereld kijkt. En laat iedereen lekker doen wat goed voor hem of haar is. Fijne dag!

Janne-Schuijn
Door

Janne-Schuijn

op 24 Nov 2021

Volgens mij heb je de tekst amper gelezen. Er kan niet nóg vaker in een 'kritisch' stuk de nuance gemaakt worden dat wel degelijk iedereen lekker moet doen wat ie wil en ik er respect voor kan hebben als je hier mooie dingen voor jezelf uithaalt (precies waar jij om 'vraagt') - en ik enkel de schaduwkant benoem (die vele dingen hebben en het lijkt me niet minder dan realistisch om dat óók te bekijken). Als je daar enkel deze reactie op kunt geven vind ik dat eerder kortzichtig en veroordelend dan de blogtekst.

Julie
Door

Julie

op 18 Aug 2022

Je schrijft prachtig maar volgens mij snap jij de term spiritualiteit niet helemaal nadat ik jouw stuk lees. Spiritualiteit heeft niks te maken met tarrot, kristallen enz. Het is het verkennen van je geest, dat is een stuk die iedereen kan toepassen.

Reactie plaatsen