Wat mijn robotstofzuiger en jouw brein met elkaar gemeen hebben

Sinds kort hebben wij een robotstofzuiger. Eufy, heet ze.
Euf is een rechttoe rechtaan type. Ze doet wat ze moet doen en daar is ze goed in. Ze stofzuigt. Ze dweilt. En daar houdt het wel zo’n beetje op. Niemand verwacht ook van d’r dat ze ineens de afwas gaat doen of de was opvouwt… ook al zou ik dat zalig vinden. 😉 Ze is enkel geprogrammeerd om te zuigen & dweilen.

Omdat Euf zo goed geprogrammeerd is om te doen wat ze moet doen, denkt ze niet na over andere dingen. Ze twijfelt niet over wat ze doet. Ze doet haar werk bovendien ongeacht omstandigheden of externe factoren: ook als het buiten stormt, ook als haar baasje (that would be me) verdrietig is, ook als de FVD zetels heeft gewonnen en zelfs als het vloerkleed er nog ligt. Ze houdt geen rekening met anderen en ze focust zich niet op ‘hoe het ook anders kan’: ze zuigt. Ze dweilt.

En zo gebeurde het dat Eufy afgelopen donderdag het vloerkleed aan het dweilen was. Want zolang ik niet zeg dat ze moet ophouden met zuigen en dweilen door een druk op de knop (op haar rug of in de verbonden app), gaat zij daar stug mee door.
En stug was het.
Want je kunt je voorstellen dat een vloerkleed dweilen niet heel soepel gaat. 😅

Goed: waar wil ik heen met dit stofzuigerverhaal? Want je kent me inmiddels: er zit een mindset-les in. Een lesje over je brein zelfs, in dit geval.

(Een deel van) jouw brein werkt net als Eufy.
Het is geprogrammeerd om iets te doen.
Haar grootste en meest belangrijke functie? Jou in leven houden.
Veiligheid.
Je brein is geprogrammeerd om jouw ademhaling en hartslag te laten voortzetten, en om te vechten, vluchten of bevriezen wanneer je je in een onveilige situatie bevindt.
Da’s mooi, en goed, want: als je vanuit je ooghoeken een auto aan ziet komen scheuren, spring je bijna vanzelf op de stoep. (Vluchten.)
Waarschijnlijk mep je ook bijna automatisch naar een mug die jou dreigt te steken. (Vechten.)

Maar waar je bij die eerste begrijpt dat het om een levensbedreigende situatie gaat – auto kan best hard aankomen – lees je bij het tweede voorbeeld al dat het gaat om iets kleins. Iets wat hooguit ongemakkelijk is, maar niet gevaarlijk. En laten we van een olifant geen… mug maken 🦟

Maar dat is het hele punt: sommige dingen gaan zó automatisch, juist omdat we zo zijn geprogrammeerd. En nu komen er naast jouw oerbrein (aangeboren) – waar ik het nu eigenlijk over heb – ook nog andere ‘programma’s’ bij kijken: jouw overtuigingen (aangeleerd). Maar daar hebben we het een andere keer wel over.

Waar Eufy op het vloerkleed probeerde te dweilen zonder erover na te denken of dit nou wel echt handig en vooral helpend was, zal jij soms uit een gevoel van veiligheid een bepaalde keus in je leven blijven maken óf juist uitstellen, zonder er echt over na te denken of dit wel helpend voor je is.

Dit is waarom het zo moeilijk is om iets te doen ‘buiten je comfortzone’. Het is niet enkel ‘comfort’ dat je zoekt: het is veilig blijven. In leven blijven. Risico’s op gevaar vermijden. Jouw oerbrein behandelt echter elke ‘mild inconvience’ (ik vind dit zo’n mooie term die niet 1 op 1 te vertalen is, maar het betekent zoiets als ‘iets dat licht ongemakkelijk is’) als een levensbedreigende situatie.

Gevaar = gevaar.⚠️
Doe je iets buiten de gebaande paden? Doe je iets wat je normaal gesproken niet doet en dus niet kent? Doe je iets waar een risico aan verbonden zit? (Nb: dat zit aan de meeste dingen en kan variëren van groot tot (veruit het vaakst) heel klein).
ERROR.
Stop.
Halt.
✋🚫

Het boeit je oerbrein ook niet of het iets is dat jouw leven kan verbeteren, veranderen of verrijken. Geluk is GEEN prioriteit voor jouw oerbrein. Hogerop komen, alles uit je leven halen, persoonlijke groei en zelfontwikkeling ook niet. De enige prioriteit is in leven blijven.

Mede hierdoor vinden we het zo spannend, en moeilijk, en soms bijna onmogelijk om keuzes te maken… zeker als het keuzes betreft die verandering tot gevolg hebben.

Eufy kon er niks aan doen dat ze het vloerkleed stond te dweilen.
Jouw oerbrein kan er niks aan doen dat ze steeds roept dat je alles bij het oude vertrouwde moet houden (zelfs als dat totaal niet voor je werkt en je helemaal niet happy bent!)

Ze.doen.gewoon.hun.werk.

IK had beter moeten opletten en de omstandigheden moeten veranderen. Het vloerkleed weghalen was een mooie eerste stap geweest 💁‍♀️ En in het geval van m’n brein had ik een vorm van accountability moeten zoeken, bijvoorbeeld. Zodat ondanks dat m’n brein schreeuwt “STAAAHHHP!” ik kon zeggen: ik zou wel willen, maar heb de afspraak met X al gemaakt dus ik ‘kan’ nu niet meer terug (‘kan’ tussen aanhalingstekens want je kunt altijd terug, maar je maakt het daardoor moeilijker voor je hoofd om je eruit te lullen.)

IK had aandachtig moeten zijn en moeten kiezen voor dat waarvan ik wéét dat het beter is maar wel iets meer moeite kost: het vloerkleed afbakenen of omhoog leggen. En m’n instinctieve ‘gedachten’ aanhoren, erkennen, bedanken zelfs… maar alsnog kiezen voor het oncomfortabele en ‘risicovolle’.

Omdat ik (en als ik ‘ik’ zeg bedoel ik mijn rationele, bewuste brein) weet hoe het spelletje werkt.
En het kan meespelen.
​
Jij nu ook.

Janne

P.S. Ondanks dat er een kern van waarheid in zit en het hele internet er bomvol mee staat, is het goed om te weten dat het ‘oerbrein’, ‘reptielenbrein’ en sowieso de hele ‘Triune Brain Theory’ van neurowetenschapper Paul Maclean een theorie is en vooral erg versimpeld uitgelegd. Een brein is natuurlijk vele, vele malen ingewikkelder dan dit en er komen vele factoren bij kijken (en er is een groot deel dat men nog niet kent en weet). Wel helpt dit soort versimpelde inzichten in hoe je ‘geprogrammeerde systeem’ jou kan tegenhouden in het leven om bewuster te worden, wel degelijk andere keuzes te maken en daardoor andere gevolgen in je leven te kunnen ervaren. Dat gun ik je 🙂